Ancol là hợp chất được sử dụng rất nhiều trong đời sống và cực kỳ quen thuộc đối với chúng ta. Chính vì thế việc nắm rõ cũng như hiểu rõ về Ancol là cực kỳ quan trọng. Vậy thì ancol là gì? Cách nhận biết ancol bậc 1 như thế nào? Tính chất vật lý, hóa học? Cùng tìm hiểu ngay nhé.
Ancol là gì?
Ancol là một hợp chất hữu cơ hay còn được gọi bằng tên quen thuộc đó là rượu. Hợp chất của chúng có chứa nhóm –OH và được gắn vào một nguyên tử cacbon. Tuy nhiên đến lượt nó thì gắn cùng với một nguyên tử hydro hoặc là cacbon khác.
Ancol có cấu trúc gồm có nhóm chức hydroxyl –OH và gắn với cacbon lai sp³. Phần còn gọi đó chính là nhóm chức ancol.
Cách nhận biết ancol bậc 1
Để nhận biết được ancol bậc 1 chúng ra sẽ cho tác dụng với CuO trong điều kiện nhiệt độ. Sau khi phản ứng thì CuO có màu đen sẽ chuyển thành màu đỏ của Cu. Sản phẩm tạo thành sau phản ứng sẽ tác dụng với AgNO3/NH3 để tạo thành kết tủa màu trắng bạc.
Phương trình phản ứng như sau:
- CuO + RCH2OH → RCHO + H2O + Cu (1).
- RCHO + 3NH3 + 2AgNO3 + H2O →2Ag↓ + 2NH4NO3 + RCOONH4 + (2).
Hiện tượng:
- Phản ứng (1): CuO có màu đen sẽ chuyển thành màu đỏ của Cu.
- Phản ứng (2): Phản ứng làm xuất hiện một lớp bạc giống gương và bám vào thành của ống nghiệm.
Tính chất đặc trưng của ancol
Dưới đây là các tính chất quan trọng của ancol.
Tính chất vật lý
- Trạng thái tồn tại: Ancol với số lượng C ít sẽ tồn tại dưới dạng lỏng còn ancol có số lượng C nhiều sẽ tồn tại dưới dạng thể rắn. Ancol bậc 1 sẽ chủ yếu tồn tại ở thể lỏng.
- Độ nhớt: Rượu etylic, metylic và isopropyl là các chất lỏng mùi trái cây có độ nhớt thấp. Các loại cồn cao hơn như là ancol 4 – 10°C sẽ có mùi trái cây nặng hơn và nhớt hơn.
- Độ tan: Trong cấu tạo của ancol có nhóm hydroxyl do đó sẽ làm ancol bị phân cực. Các nhóm này có thể hình thành nên các liên kết video liên phân tử. Chính vì thế là các liên kết hidro được hình thành giữa phân tử rượu và nước sẽ khiến cho rượu bị hòa tan.
- Bản chất của nhóm alkyl gắn với nhóm hydroxyl là kỵ nước. Chính vì thế mà độ hòa tan của rượu sẽ bị giảm nếu như tăng kích thước của nhóm alkyl. Cụ thể ethanol, methanol, propanol có thể hòa tạo được trong nước còn Butanol sẽ hòa tan vừa phải trong nước.
- Nhiệt độ sôi: Các liên kết hydro sẽ khiến cho ancol có nhiệt độ sôi cao hơn là este và hidrocacbon tương ứng. Ancol bậc 1 là etanol sẽ sôi ở 78,29°C, cao hơn so với hidrocacbon hexan là 69°C và dietyl ete là 34,6°C.
Tính chất hóa học
Phân tử của ancol có chứa liên kết C – OH và đặc biệt là OH phân cực mạnh. Do đó mà nhóm -OH mà nhất là nguyên tử H rất dễ bị tách ra hoặc bị thay thế trong các phản ứng hóa học.
- Tác dụng với bazơ và kim loại kiềm mạnh:
- Đổi với ancol đa chức: 2xNa + 2R(OH)x → 2R(ONa)x + xH2↑
- Đối với ancol đơn chức: 2ROH + 2Na → 2RONa + H2↑.
- Phản ứng thế nhóm -OH: Ancol bậc 1 sẽ có khả năng phản ứng cùng axit vô cơ và thể nhóm -OH có trong phân tử theo phương trình phản ứng: HCl + CH3OH→ H2O + CH3Cl
- Phản ứng tách nước: Thực hiện phản ứng đem đun nóng ancol etylic cùng với axit H2SO4 đặc tới nhiệt độ 170 độ C ta sẽ thu được khí etilen (C2H4).
- Phản ứng oxy hóa: Tùy theo cấu trúc của ancol và các tác nhân oxy hóa mà quá trình oxy hóa ancol sẽ cho ra các sản phẩm khác nhau.
Cách điều chế ancol
Những cách điều chế ancol đó là:
- Dẫn xuất halogen:2-2k-xXx + CnH2n + xMOH → CnH2n+2-2k-x(OH)x + xMX.
- Thủy phân este trong môi trường kiềm: RCOOR’ + NaOH → RCOONa + R’OH
- Cộng nước vào anken ta sẽ tạo ra được một ancol no và đơn chức, mạch hở. Nếu anken đối xứng thì phản ứng sẽ chỉ tạo ra được một ancol: CnH2n + H2O → CnH2n+1OH(H+)
- Cộng H2 vào xeton hay anđehit:
- RCHO + H2 → RCH2OH
- RCOR’ + H2 → RCHOHR’
- Sử dụng KMnO4 oxi hóa hợp chất nối đôi: 2KMnO4 + 3CH2=CH2 + 4H2O → 3CH2OH-CH2OH + 2MnO2 + 2KOH.
Công dụng của ancol
Ancol được biết tới là một trong những dung môi hữu cơ cực kỳ phổ biến. Chúng được sử dụng làm dung môi để pha sơn, trong điều chế nước hoa và trong quá trình tổng hợp các loại dung môi công nghiệp khác như là:
- Ancol bậc 1 là ethanol được dùng để pha chế các đồ uống có cồn, đặc biệt là rượu chứa 30 – 40% ethanol tùy theo thể tích.
- Ethanol và cồn isopropyl chính là 2 chất chủ yếu được sử dụng để làm chất khử trùng.
- Ethanol còn được sử dụng giống như một chất bảo quản trong lĩnh vực mỹ phẩm.
- Methanol cùng với hỗn hợp dung dịch chứa % ethylene glycol hòa tan trong nước được sử dụng để làm chất chống đóng băng.
- Một số các loại rượu như methanol còn được sử dụng để làm nhiên liệu cho động cơ đốt trong.
Như vậy là bài viết trên Giải mã số học đã cung cấp đến bạn các thông tin về ancol là gì, cách xác định ancol bậc 1, tính chất vật lý, hóa học cùng những ứng dụng của hợp chất hữu cơ này. Hy vọng thông tin hữu ích cho bạn trong bộ môn hóa học cũng như cuộc sống hàng ngày. Chúc các bạn thành công.
>>> Xem thêm: [Giải đáp] Cách tính định thức ma trận cấp 3 thường gặp nhất
